CZY RADON  W NASZYCH DOMACH  STANOWI ZAGROŻENIE?

Józefina Turło Pracownia Dydaktyki Fizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. Grudziądzka 5, 87-100 Toruń, E-mail: jturlo@phys.uni.torun.pl  

    W ogólnym bilansie dawek promieniowania jonizującego, na jakie jesteśmy narażeni, największy udział ze wszystkich źródeł naturalnych tego promieniowania ma szlachetny pierwiastek gazowy,  powstający z rozpadu radu  - radon. Jeżeli przyjmiemy, że statystyczny Polak otrzymuje rocznie ze wszystkich źródeł promieniowania dawkę ok. 3,5 mSv,  w tym 80% od źródeł naturalnych, to przyczynek ok. 1,4 mSv, pochodzący  od wdychania, bądź wchłaniania z wodą  promieniotwórczego radonu jest najistotniejszy.
    Skąd się bierze radon w środowisku człowieka,  jak można zmierzyć jego koncentrację w powietrzu, w wodzie i  glebie, jak wielkość koncentracji radonu i jego pochodnych zależy od nateżenia pola elektrycznego i elektromagnetycznego w miejscu pomiaru, dlaczego promieniotwórczy izotop  radonu - ²²²Rn  stanowi szczególne zagrożenie dla naszego zdrowia i czy można jego zwiększonej koncentracji w naszym otoczeniu zapobiegać?
Proponujemy, aby na te pytania potrafili odpowiadać uczniowie  już w wieku lat  13-15, samodzielnie dokonując badań koncentracji radonu w powietrzu we własnych domach, w wodzie, którą piją, bądź w bezpośrednim otoczeniu używanego przez nich monitora TV lub komputera.
     W tym celu należy  wykorzystać prostą, pasywną metodę pomiarowa, tzw. śladową, polegającą na zliczeniu ilości śladów pozostawionych przez radon na specjalnej plastykowej płytce typu TASTRAK (na skutek oddziaływania z nią cząstek alfa powstających w wyniku rozpadu promieniotwórczego radonu).  Metodę tę wykorzystano w koordynowanym przez pracowników PDF Instytutu Fizyki w Toruniu  interdyscyplinarnym, ogólnopolskim  projekcie badawczym dla uczniów i ich 33 nauczycieli  pod nazwą „RADONET” (od RADON + NET). Projekt ten, opracowany we współpracy z nauczycielami fizyki, chemii i biologii został  opublikowany w języku polskim i angielskim, jego wyniki zostaną zaprezentowane, a ich szczegółowy opis można  znaleźć w Internecie pod adresem: http://www.phys.uni.torun.pl/~pdf/radon.html

Podziękowania
 Projekt RADONET mógł zostać zrealizowany dzięki pomocy finansowej CODN w Warszawie i Dziekana Wydziału Fizyki i Astronomii UMK, pomocy merytorycznej  K. Szumińskiej, A. Gosik, A. Kowalskiego, K. Gołębiowskiego, A. Karbowskiego, K, Rybickiego, K. Służewskiego i K. Wejera, oraz 33 nauczycieli  w osobach: K.Baranowski (I LO Olsztyn), B.Biesiedna (SP Nr 222 W-wa), B.Chodziutko (I LO Grudziądz), B.Czechowska (ZSTiO Gorzów Wlkp.), E.Czupry (XI LO Wroclaw), T.Fereżyńska (SP Nr 8 Nowa Ruda), W.Gancarz (LO Torun), L.Gerszberg (ZSE-H Olsztyn), M.Grzegorczyk (II LO Olsztyn), G.Jaworska (SP Nr 91 Wroclaw), A.Kozar (ZSMR Strzelce Kraj.), T.Kubiak, E.Kurek (XV LO W-wa), B.Lubiszewski (LO Jelenia Gora), Z.Łuczka (I LO Gorzow Wlkp.), E.Łysik (SPUnislaw), J.Matuła (SP w Grzybnie), K.Matuszak (SP Nr 3 Mysliborz), B.Mądro (SP Nr 6 Toruń), H. Osicka (IV LO Toruń), H.Pieńkowska (II LO Olsztyn), T.Piwowarczyk (ZSZ Barlinek), E.Plucińska (V LO Olsztyn), E.Parszyk i M.Polaszewska (Sp Nr 10 Toruń), M.Poniatowska (ZSE Wloclawek), W.Skoniecki (SP Swietoslaw), S.Ślezion (II LO Gorzow Wlkp.), B.Sordyl (PSP 9 Czestochowa), A.Stanilewicz (LO Piła), E.Szreniawa (ZSS Niepolomice), Z.Tomusiak (ZSE Przemyśl), P.Walczak (LO Naklo n. Not.), B.Widła (LO Choszczno), M.Wrzeszcz (SP Nr 29 Toruń).

Wszystkim, za ogromne zaangażowanie w pracę nad realizacją projektu  serdecznie dziękuję.